आपलं माणूस
चंद्रशेखर गोखले यांची खास व्हॅलेन्टाईन दिनानिमित्ताने ही कथा आणि काही चारोळ्या
‘‘आजही तो केवळ आपल्यासाठी हे दिव्य करत घरात शिरला. असा वेडेपणा प्रेमात ओथंबलेला जीवच करू शकतो. त्याचा उतावळेपणा तिच्यासाठी नवा नव्हता, पण त्याचा आजचा आविष्कार तिच्यासाठी नवा होता. मला उशीर होतोय म्हणून माझ्यावर चिडायच्या ऐवजी माझं स्वागत करायला तो आतुर झाला.. आपलं माणूस कोणाच्याही सक्तीशिवाय किंवा मजबुरीशिवाय अधिक आवडणं यासारखं भाग्य नाही..’’ तिला वाटून गेलं. सुप्रसिद्ध कवी चंद्रशेखर गोखले यांची खास व्हॅलेन्टाईन दिनानिमित्ताने ही कथा आणि काही चारोळ्या..
तो आज घराची किल्ली न्यायची विसरला. आणि नेमका तिला आज यायला उशीर होणार होता.
बंद दाराशी जरा वैतागून बसल्यावर जरा वेळाने त्याला मनापासून आपलं घर पाठीशी उभं असल्यासारखं वाटायला लागलं. तिची वाट बघता बघता तिचा राग यायच्या ऐवजी त्याला त्या दोघांचं सवयीचं झालेलं नातं नव्यानं उमगलं..
तिचं आयुष्य पूर्णपणे त्याच्या भोवतीच फिरत होतं, आतासुद्धा ती फक्त आपलाच विचार करीत असेल, या विचारानं तो सुखावला आणि खंतावलाही, कधी कधी एकांतात आपल्याला स्वत:जवळ कबुली देणं सोपं जातं तसं त्याचं झालं. आपण तिला फार गृहीत धरतो याची त्याला नव्यानं जाणीव झाली आणि उगीचच बोच लागून राहिली..
‘लवकर ये भूक लागली आहे.’, ‘लवकर ये मला चीक चीक होतंय. घरात जाता येत नाहीए.’ असे एक-दोन मेसेज पाठवून झाले होते. आता त्यानं मेसेज केला.. ‘सावकाश ये. उगीच जिवाची तगमग करून येऊ नकोस. आठच वाजतायत..’ नेमका तो मेसेज तिला जात नव्हता.
त्याला उगाचच उत्साह आल्यासारखं झालं. इतक्या दिवसांत कधी घराभोवतीच्या बागेत तो फिरला नव्हता. साधं लक्षही द्यायला त्याला जमलं नव्हतं. ‘हौस त्याची आणि मेहनत तिची’ या तत्त्वावर ती घराभोवतीची बाग फुलली होती. अनंत, मोगरा, दहा जातीचे गुलाब आणि त्याने गावाहून आणलेला कृष्णकमळाचा वेल हे तिच्या मेहनतीनं बहरून आलेलं वैभव बघायचं तर दिवे लावणं गरजेचं होतं..
बागेत तसे दोन दिवे होते, पण ते लावायचे तर घरात जायला हवं होतं. या विचाराने तो अधिकच घरी जायला आतुर झाला.
ही आज सकाळी आपल्या आधी गेली, नाही तर ती घरी असताना किल्लीशिवाय आपण बाहेर पडलोच नसतो.. आता आल्या आल्या ती ओटय़ाशी उभी राहील, चहा करते म्हणेल. आपण घरी असतो तर चहा केला असता, निदान तिच्या वॉशसाठी गिझर तरी ऑन केला असता.. चार वर्षांत काय केलंय आपण यातलं?
‘आता शक्य नाही म्हणून पुळका आलाय..’ त्यानं परखडपणे स्वत:वरच केलेल्या आरोपानं तोच पेटून उठला. काही करून ती घरात शिरायच्या आत घरात शिरायचंच.
कसं शक्य होतं ते..
त्यानं घराला दोन प्रदक्षिणा घातल्या. आणि देवघराच्या खिडकीची व्हेंटिलेटर्स त्याला उघडी दिसली. त्या खिडकीला ग्रील नाहीये. हे लक्षात आल्यावर तो अंधारातच वर चढला. अंग तिरपं करून, हात वाकडा करून त्याने दाराचा एक बोल्ड उघडला, मग खिडकी उघडली, मग बुटांसह देवघरात प्रवेश केला म्हणून देवाची क्षमा मागितली आणि आधी जाऊन त्यानं बूट काढले. परत देवासमोर उभा राहिला. त्याला हात जोडले. ‘सॉरी’ म्हटलं. देवाचे आभार मानले. या घरानं, या देवानं आपल्याला खूप सुखात ठेवलंय या जाणिवेनं त्याला उभारी आली. त्यानं गॅस पेटवला. तोही सिलेंडर खालून बंद असताना खटपट करून डोकं चालवून तो गॅस पेटवण्यात यशस्वी झाला. त्याने दोघांचा तीन कप चहा ठेवला, कारण चहाबरोबर मस्का खारी असली की चहा जास्त लागतो इतकं त्याला माहीत झालं होतं आणि कालच ती मस्का खारी घेऊन आली होती.
इथे हा रंगात असताना ती घरापाशी पोहोचली. गल्लीच्या तोंडाशी आल्या आल्या तिला तिचं टुमदार घर दिसायचं. रिक्षातूनच तिनं नोटीस केलं. किचनचा दिवा लागलाय म्हणजे आज आपण दिवा विसरलो? कसं शक्य आहे? का हा जाऊन ताईकडून किल्ली घेऊन आला. इतक्यात तिला त्याचा मेसेज मिळाला, ‘सावकाश ये. जिवाची तगमग करत येऊ नकोस..’ क्षणभर त्या मेसेजेची दखल घेण्यात गेला.. मेसेज वाचताना तो तिला चक्क डोळ्यांसमोर बोलताना दिसला. ‘सावकाश ये’ म्हणताना त्याचा स्वर, त्याचा आविर्भाव तिला प्रत्यक्ष जाणवून गेला. त्याच्या मिठीतून सुटताना जशी तिची तारांबळ उडायची तसंच काहीसं आता झालं..
ती दाराशी आली तर मेन डोअर, सेफ्टी डोअर, दोन्ही बंद. कुलूप जसंच्या तसं. आणि घरात तर खुडबुड सुरू.. ही प्रचंड घाबरली. भोवतीचा नीरव परिसर तिच्या अंगावर आल्यासारखं तिला झालं.. हाक मारायची तरी कुणाला..आणि कोण येईल धावून? तिनं त्याला फोन केला तर लागेचना. तिनं धीर करून पोलिसांत फोन लावला. त्यांना सांगितलं, मी एकटी बाहेर उभी आहे आणि घरात कोणी तरी शिरलंय. मी सेफ आहे पण घरात कोण शिरलंय याची कल्पना नाही. तत्परतेने पोलीस आले.
..आणि पोलीस म्हणजे कोण?
जो पोलिसात आहे म्हणून तिने ज्याला नकार दिला होता, तो सावळा, दणकट अभिजित नानल.. त्याचा फोटो बघताच तिला तो आवडला होता. सावळा, भरगच्च मिश्या असलेल्या त्याच्या भुवयाही नाकाशी जुळत होत्या. हसताना त्याचा तुटका दात उघडय़ावर पडल्यासारखा दिसायचा. एका क्षणात तिने त्याला या सर्व तपशिलासह न्याहाळलं, याला नाकारलं आपण? तिने स्वत:लाच प्रश्न केला. त्याचीही अवस्था वेगळी नव्हती. तोही तिला तसाच न्याहाळत राहिला, ती समोर असून तिला शोधत राहिला.. तिचा नकार मिळाल्यावर त्याने एकदा भेटायची इच्छाच व्यक्त केली होती, पण ती त्यालाही नाहीच म्हणाली होती. त्याही परिस्थितीत तो हलकंसं हसत म्हणाला, ‘शेवटी असे भेटणार होतो आपण.’ त्याने बरोबरच्या हवालदारांना सूचना केल्या. त्यांना पोझिशन घ्यायला सांगितलं.
..आणि तिला धीर देत म्हणाला, ‘‘तुम्ही अगदी सेफ आहात. आता दरवाजा उघडा. ज्या अर्थी आत वावरल्याचा आवाज येतोय त्या अर्थी तो बेसावध आहे. आवाजावरून तरी एकच व्यक्ती असावी, असं वाटतंय.. तुमचे मिस्टरच नसतील ना?’’ त्याने शंका व्यक्त केली.
तिने लगेच त्याचे आलेले मेसेज दाखवले. ‘ओ. के.’ म्हणत तो कारवाईला सज्ज झाला. तिने दार उघडलं. दाराचा आवाज आल्याबरोब्बर तो तसाच टॉवेलवर उघडाबंब बाहेर आला. तो ‘ढाण टॅडाण’ करायच्या बेतात असताना तिच्याबरोबर पोलीस बघून त्याचंच ‘ढाण टॅडाण’ व्हायची वेळ आली. तो गोंधळला.. पोलीस?
तीही गोंधळली, ‘‘तू तू तू घरात कसा शिरलास?’’ अभिजितही लक्ष देऊन ऐकत होता. मग त्यानेसुद्धा थॉट प्रोसेससह सगळा घटनाक्रम सांगितला. हा वेडू आहे याचा अंदाज तिला होताच, आज खात्री पटली. थोडं हसून बोलून झालं आणि तिनेही आपण अभिजितला आधीपासून ओळखत असल्याचं सांगितलं. अभिजितने हवालदारांना परत जायला सांगितलं आणि तो त्याच्या आग्रहाखातर चहासाठी थांबला.
त्याने तिला अभिजितशी बोलत बसायला सांगितलं आणि अनायसे केलेला तिसरा कप तो बाहेर घेऊन निघाला. तो जेव्हा या दोघांसमोर आला तेव्हा त्याच्या कानावर पडलं, ती अवघडून विचारत होती, ‘‘तुम्ही लग्न केलंत की नाही?’’
अभिजित हसून म्हणत होता, ‘‘आमच्याशी कोण करणार लग्न? आम्ही पडलो पोलिसातले. मुलींना वाटतं आम्ही काही कामाचे नाहीत..’’ ती उगीचच खजील झाल्यासारखी झाली.
तो चहा घेऊन आल्यावर ती काहीच व्यक्त झाली नाही. पण दोघे समोर बसल्यावर तुलना होणारच आणि तुलनेत आता तोही पूर्ण मार्काने पास झाला होता. ताई तेव्हा सांगत होती, केवळ पोलिसात आहे म्हणून नाही म्हणायचं याला काही अर्थ नाही. तू आईच्या बोलण्याकडे लक्ष देऊ नकोस, तू स्वत: विचार कर. तिने स्वत: विचार केला आणि तिला सेफ लाइफ योग्य वाटली होती. सेफ लाइफची व्याख्या तेव्हा कुठे माहीत होती. मग तिचं गप्पांतलं लक्षच उडालं. पद्धतीचे चार शब्द बोलून तो गेला आणि तिच्या जवळ बसत यानं विचारलं, ‘‘तू त्याला लग्नासंबंधी का विचारत होतीस?’’ ती चपापली, ते त्याच्या लक्षातही आलं नाही. आपल्या दोघांमध्ये कोणी येऊ शकतं याची त्याला पुसटशी कल्पनाही नव्हती. तो अगदी सहज होता आणि ती? ती सहज नव्हती. मुंग्यांची एका लयीत जाणारी रांग विस्कटली की पुन्हा सलग व्हायला जसा वेळ लागतो, तसं तिचं झालं. ती त्यासाठी प्रामाणिक प्रयत्न करत असतानाच त्यानं तिच्यासमोर चहा धरला.. ‘‘काय झालं?’’ असं खुणेनच विचारलं.
ती काही बोलत नाही म्हटल्यावर तोच म्हणाला, ‘‘आपल्या उजूसाठी विचार करतेस का त्याचा?’’ उजू म्हणजे त्याची धाकटी बहीण. ‘‘पण बघ बुवा पोलिसातला आहे. उजूला चालेल का?’’
ती फणकाऱ्यात म्हणाली, ‘‘नं चालायला काय झालं, पोलिसात असला म्हणून काय झालं?’’ पुढेही ती दोन-तीन वाक्यं सलग बोलली पण मनातून याविरुद्धच बोलत होती.
कोणत्याही संदर्भाने तो आता नकोच आपल्या आयुष्यात, असं ती मनाशी घोकत राहिली. भोवती जे आहे ते आपलं आहे आणि ते किती छान आहे. ते छान तिला नेहमीपेक्षा अधिकच छान वाटायला लागलं, मग तोही अधिकच छान. नुसता छान नाही खूप जवळचा हक्काचा वाटायला लागला. हा किती विसंबून आहे माझ्यावर, याला बोलून दाखवता येत नाही, पण याचं आयुष्य पूर्ण आपल्या भोवतीच फिरत असतं.
आजही तो केवळ आपल्यासाठी हे दिव्य करत घरात शिरला. असा वेडेपणा प्रेमात ओथंबलेला जीवच करू शकतो. त्याचा उतावळेपणा तिच्यासाठी नवा नव्हता पण त्याचा आजचा आविष्कार तिच्यासाठी नवा होता. मला उशीर होतोय म्हणून माझ्यावर चिडायच्या ऐवजी माझं स्वागत करायला तो आतुर झाला. तुलना करणं स्वाभाविक आहे पण त्यानंतर आपलं माणूस आपल्याला कोणाच्याही सक्तीशिवाय किंवा मजबुरीशिवाय अधिक आवडणं यासारखं भाग्य नाही.
अतीव सुखाच्या जाणिवेने तिला हुंदकाच फुटला. त्याच्या गळ्यात पडून ती मुसमुसायला लागली आणि तो त्याच्या परीनं, त्याच्या पद्धतीनं तिची समजूत काढण्यात रमला. त्यात..बागेतले दिवे लावायचे राहून गेले..
फार थोडं अंतर असतं
तुझ्यापर्यंत पोहोचण्यासाठी
पण मधे बराच वेळ जातो
येण्याचं कारण सुचण्यासाठी
लांबलचक रात्रीनंतर
येणारा दिवस चिमटीत मावणारा
त्यात माझा तोळाभर जीव
तुला पाहण्यासाठी धावणारा
तू भोवती वावरल्याचा भास
दर दोन क्षणांमागे होतो
कितीही सावध राहिलं तरी
तो क्षण दोन क्षणांमागून येतो
बघावं तेंव्हा ती..
फुलं वेचत असते
सर्वामते बघावं तेंव्हा
मला कविता सुचत असते
तुझं बघणं पुरेसं असतं
जगण्यासाठी
आणि जगणं जरुरी होऊन बसतं
केवळ तुझ्या बघण्यासाठी.
chandrashekhargokhale18@gmail.com
